W regionach, w których zamykane są lub bankrutują duże zakłady pracy pociągając za sobą zwolnienia co najmniej 500 osób, pracodawcy mogą wesprzeć się specjalnym funduszem: Europejskim Funduszem Dostosowania do Globalizacji (EFG). Dyspozytorem środków jest Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju. Jak dotąd, z puli kilkudziesięciu milionów euro skorzystało tylko kilka firm w kraju.
Czym jest Fundusz i na jakiej podstawie prawnej działa?
Kto może się ubiegać o środki z tego funduszu?
O środki z tego Funduszu może wnioskować do Komisji Europejskiej tylko państwo członkowskie. W Polsce funkcję Instytucji Zarządzającej EFG pełni Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju, które koordynuje prace związane z przygotowaniem wniosku o środki EFG, w przypadku zaistnienia okoliczności uprawniających do wystąpienia o środki finansowe z tego Funduszu. W przygotowanie wniosku EFG zaangażowane są ponadto właściwe dla miejsca występowania zwolnień publiczne służby zatrudnienia (we współpracy z pracodawcą dokonującym zwolnień) oraz co do zasady Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej (jako dysponent środków w ramach Funduszu Pracy, z którego wstępnie finansowane są działania realizowane w ramach EFG) i Ministerstwo Gospodarki (w zakresie dostarczania odpowiednich danych makroekonomicznych). Przed przekazaniem wniosku do KE, musi on wcześniej zostać zaakceptowany przez Rząd (jest to dokonywane przez Komitet do Spraw Europejskich Rady Ministrów).
W celu złożenia wniosku do KE w sprawie przyznania środków finansowych z EFG muszą być spełnione kryteria zdefiniowane w art. 4 rozporządzenia EFG (WE) nr 1309/2013. Są to:
a) co najmniej 500 pracowników zwolnionych lub osób, które zaprzestały prowadzenia działalności na własny rachunek w przedsiębiorstwie w okresie 4 miesięcy (warunek obejmuje również pracowników zwolnionych lub osoby, które zaprzestały prowadzenia działalności na własny rachunek u dostawców lub producentów znajdujących się poniżej w łańcuchu dostaw głównego przedsiębiorstwa) lub
b) co najmniej 500 pracowników zwolnionych lub osób, które zaprzestały prowadzenia działalności na własny rachunek w okresie 9 miesięcy, w szczególności w MŚP działających w jednym sektorze gospodarki (wg klasyfikacji NACE 2 Rev. 2) i zlokalizowanych w jednym regionie (na poziomie NUTS 2) lub w dwóch sąsiadujących ze sobą regionach lub więcej niż dwóch sąsiadujących regionach, pod warunkiem, że w dwóch regionach łączna liczba pracowników zwolnionych lub osób, które zaprzestały prowadzenia działalności na własny rachunek, przekracza 500 lub
c) w przypadku niewielkich rynków pracy lub w wyjątkowych okolicznościach, jeżeli zwolnienia mają poważny wpływ na zatrudnienie i lokalną gospodarkę (przy czym łączna kwota wydatków dla wyjątkowych okoliczności nie może przekroczyć 15 proc. maksymalnej rocznej kwoty EFG).
Należy podkreślić, że każdy przypadek, który potencjalnie kwalifikowałby się do wsparcia z EFG jest analizowany indywidualnie. Dotyczy to również relacji, jakie występowały pomiędzy głównym przedsiębiorstwem dokonującym zwolnień a jego kooperantami. Niemniej, należy podkreślić, że jeżeli wniosek byłby składany na podstawie kryterium określonym w art. 4 lit a) rozporządzenia EFG (WE) nr 1309/2013, dopuszczalne jest udzielanie wsparcia osobom zwolnionym u dostawców lub producentów znajdujących się w łańcuchu dostaw głównego przedsiębiorstwa. Konieczne jest wykazanie, że zwolnienia tych osób wynikały z tej samej przyczyny, co zwolnienia osób w głównym przedsiębiorstwie.
Jaki jest mechanizm i jak wygląda technicznie ta pomoc?
Środki z EFG mogą być przyznane państwu członkowskiemu UE na wniosek złożony do KE w terminie 12 tygodni od dnia, w którym spełnione zostały kryteria określone w art. 4 ust 1 lub 2 rozporządzenia EFG (WE) nr 1309/2013. Jeżeli KE uzna, że zostały spełnione warunki uruchomienia EFG, występuje z wnioskiem o uruchomienie Funduszu dla wnioskującego państwa członkowskiego. Decyzja o uruchomieniu środków z EFG jest podejmowana przez Parlament Europejski i Radę UE (tzw. „władzę budżetową”). Komisja Europejska przyznaje wkład finansowy w formie pojedynczej płatności zaliczkowej, której wysokość nie może przekraczać 60 proc. łącznych kosztów kwalifikowalnych wsparcia. Państwo członkowskie jest zobowiązane wykorzystać pomoc w ciągu 24 miesięcy od daty złożenia wniosku do KE.
Budżet EFG, dostępny dla wszystkich państw członkowskich UE, nie może przekroczyć maksymalnej kwoty 150 mln euro w danym roku (w cenach z 2011 r.). Środki EFG nie są z góry podzielone na kraje, lecz potencjalnie mogą służyć wszystkim państwom UE, w zależności od ich sytuacji (wystąpienia znacznych zwolnień pracowników, kwalifikujących się do wsparcia z EFG).
Osoby kwalifikujące się do otrzymania pomocy w ramach EFG to?
W ramach EFG, wsparcie mogą otrzymać:
- pracownicy, których zatrudnienie zostało przedwcześnie zakończone w wyniku zwolnienia lub zakończyło się w okresie odniesienia (4 lub 9 miesięcznym, zgodnie z art. 4 rozporządzenia EFG (WE) nr 1309/2013) i nie zostało przedłużone
- osoby prowadzące działalność na własny rachunek, które zatrudniały najwyżej dziesięciu pracowników zwolnionych w wyniku przyczyn określonych w rozporządzeniu EFG (WE) nr 1309/2013 i których działalność ustała (działalność prowadzona przez te osoby musiała być zależna od danego przedsiębiorstwa określonego w art. 4 ust 1 lit a) lub osoby te prowadziły działalność na własny rachunek w danym sektorze określonym zgodnie z art. 4 ust 1 lit b)).
W drodze odstępstwa do art. 2 rozporządzenia EFG (WE) nr 1309/2013 do 31 grudnia 2017 r. możliwe jest świadczenie usług współfinansowanych z EFG na rzecz osób niepracujących, niekształcących się ani nieszkolących się, które nie przekroczyły 25 roku życia lub 30 roku życia (jeżeli państwo członkowskie tak zdecyduje). Wsparcie EFG dodatkowo może być udzielone młodym osobom w liczbie równiej liczbie docelowej grupy beneficjentów objętych w ramach wniosku EFG.
Jakie usługi dla pracowników mogą być finansowane z EFG?
- zindywidualizowane szkolenia umożliwiające nabywanie nowych kwalifikacji lub zmianę kwalifikacji,
- poświadczenie zdobytego doświadczenia,
- pomoc w poszukiwaniu pracy,
- poradnictwo zawodowe,
- doradztwo,
- mentoring,
- pomoc w zakresie zwolnień monitorowanych,
- promowanie przedsiębiorczości,
- pomoc w zakresie prowadzenia działalności na własny rachunek,
- pomoc w zakresie uruchamiania działalności gospodarczej i przejmowania działalności przez pracowników,
- specjalne środki ograniczone w czasie (dodatki na poszukiwanie pracy, skierowane do pracodawców zachęty do zatrudnienia, dodatki na koszty przeniesienia, dodatki na koszty utrzymania, dodatki szkoleniowe) – koszty tych środków nie mogą przekroczyć 35% całości kosztów skoordynowanego pakietu usług,
- środki motywujące osoby bezrobotne znajdujące się w niekorzystnej sytuacji, starsze i młode do pozostania na rynku pracy lub powrotu na rynek pracy.
Dodatkowe informacje nt. EFG są dostępne na stronie MIR: www.mir.gov.pl/efg
