Polacy szukają różnych form zarobkowania i często – jeśli to tylko możliwe – nie poprzestają na jednej z nich. Łączą zatrudnienie na umowę o pracę z prowadzeniem działalności gospodarczej czy z pracą w innej firmie.To, ile zasiłków macierzyńskich, w razie urodzenia dziecka, będą otrzymywać zależy od wielu czynników m.in. od rodzaju podjętej przez nich dodatkowej działalności zarobkowej, od tego na czyją rzecz ją wykonują i ile zarabiają na etacie. Czynniki te przesądzają, bowiem o tym, jakim ubezpieczeniom społecznym i na jakich zasadach ( obowiązkowo czy dobrowolnie) podlegają.
Prawo do zasiłku
Zasiłek macierzyński przysługuje osobom objętym chorobowym, przez okres ustalony w Kodeksie pracy, jako okres urlopu:
· macierzyńskiego (podstawowego i dodatkowego),
· na warunkach urlopu macierzyńskiego (podstawowego i dodatkowego),
· ojcowskiego,
· rodzicielskiego.
Oznacza to, że pracownicy mają do niego prawo przez czas, w którym korzystają z wymienionych wyżej urlopów a osoby niebędące pracownikami, a więc niemające prawa do tego rodzaju urlopów, przez okres odpowiadający ich wymiarowi. Oczywiście, jeśli spełniają warunki do jego otrzymania. W przeciwieństwie do pracowników, nie zawsze mogą bowiem liczyć na tego rodzaju wsparcie z ZUS.
Jeden tytuł do ubezpieczeń
Każdy zatrudniony na etacie podlega obowiązkowo wszystkim rodzajom ubezpieczeń społecznych (emerytalnemu, rentowym, chorobowemu oraz wypadkowemu). Bez względu na to ile zarabia, na jakiej umowie pracuje ani jaką dodatkową działalnością zarobkową się zajmuje.
Osoba prowadząca firmę podlega natomiast obowiązkowo ubezpieczeniu emerytalnemu i rentowym i wypadkowemu. Może też na swój wniosek przystąpić dobrowolnie do ubezpieczenia chorobowego. Jeśli tak zrobi w razie urodzenia dziecka w okresie polegania temu ubezpieczeniu, będzie miała prawo do zasiłku macierzyńskiego.
Te proste zasady podlegania ubezpieczeniom modyfikują tzw. zbiegi tytułów do ubezpieczeń.
Etat i własna firma
Gdy pracownik łączy prowadzenie firmy z pracą na etacie tytułem do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych (w tym do ubezpieczenia chorobowego) jest umowa o pracę. Z działalności ubezpieczenia emerytalne i rentowe mogą być albo obowiązkowe albo dobrowolne. I to ich charakter przesądza o tym czy prowadzący firmę będzie mógł przystąpić do ubezpieczenia chorobowego dobrowolnie i tym samym zapewnić sobie prawo do świadczeń wypłacanych w razie choroby i macierzyństwa.
Decyduje charakter ubezpieczenia
Jeśli są obowiązkowe, może zgłosić się do ubezpieczenia chorobowego i zyskując prawo do świadczeń w praktyce otrzymywać dwa zasiłki macierzyńskie (z umowy o pracę i z działalności).
Gdy ubezpieczenia te są dobrowolne, takiej możliwości już nie ma. Zgodnie z art. 11 ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu podlegają na swój wniosek osoby objęte obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi, wymienione w art. 6 ust. 1 pkt 2, 4, 5, 8 i 10.( pkt. 5 dotyczy osób prowadzących działalność gospodarczą). A to oznacza, że zasiłku macierzyńskiego z działalności nie dostanie, będzie musiała, więc zadowolić się zasiłkiem z umowy o pracę.
Wysokość pensji
Czynnikiem decydującym o charakterze ubezpieczeń emerytalnego i rentowych przy zbiegu dwóch tytułów do ubezpieczeń (umowy o pracę i działalności gospodarczej) jest wysokość zarobków ma etacie. I tak ubezpieczenia emerytalne i rentowe będą z działalności obowiązkowe, gdy podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe z tytułu stosunku pracy, w przeliczeniu na okres miesiąca będzie niższa od kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę. Dobrowolne będą natomiast, jeżeli przychód z umowy o pracę podlegający oskładkowaniu wynosi w przeliczeniu na okres miesiąca, co najmniej minimalne wynagrodzenie za pracę.
Przykład
Pracownik zarabia 3000 zł (takie wynagrodzenie ma w umowie o pracę). Od czerwca b.r. rozpoczął prowadzenie działalności gospodarczej. Podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu z tytułu stosunku pracy. Z tytułu pozarolniczej działalności podlega natomiast ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym dobrowolnie, ponieważ jego zagwarantowane w umowie wynagrodzenie jest wyższe niż płaca minimalna. W przypadku objęcia dobrowolnymi ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi, będzie też podlegał obowiązkowo ubezpieczeniu wypadkowemu. Nie ma natomiast prawa do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego.
Jego kolega pracujący na pół etatu z wynagrodzeniem ustalonym na 1500 zł też rozpoczął prowadzenie firmy. Z umowy o pracę podlega on obowiązkowo wszystkim rodzajom ubezpieczeń społecznych, a z działalności również obowiązkowo ubezpieczeniu emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu. I może przystąpić do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego.
Inne przypadki kumulacji
Do podwójnego zasiłku macierzyńskiego będą mieli także prawo pracownicy zatrudnieni w dwóch firmach na umowy o pracę. Dla nich bowiem zawsze wszystkie ubezpieczenia społeczne są obowiązkowe. Podobnie będzie, gdy pracownik podpisze umowę zlecenia czy umowę o dzieło z własnym pracodawcą. Jeśli jednak zatrudni się dodatkowo na umowę zlecenia w innej firmie, może przystąpić dobrowolnie do ubezpieczenia chorobowego tylko, gdy wynagrodzenie za pracę na etacie jest niższe od wynagrodzenie minimalnego. Obowiązuje, więc tu takie same zasady jak przy zbiegu pracy etatowej z prowadzeniem firmy. Takiej możliwości nie daje już zawarcie umowy z obcą firmą umowy o dzieło.
Krzysztof Jankowski
Podstawa prawna:
· Art. 29 ust. 1 pkt 1, pkt 5 i pkt 5a ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa(t.j. Dz.U. z 2014 poz. 159).
· Art. 6 ust.1 pkt. 1 pkt 4-5, art. 8 ust2a, art. 9 art. 11 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz.1442 ze zm.).