Jak ubezpieczyć się dobrowolnie w NFZ?

 

Aby korzystać bezpłatnie ze świadczeń opieki zdrowotnej trzeba podlegać ubezpieczeniu zdrowotnemu. Osoba, która pracuje na etacie, zleceniu albo prowadzi własną firmę nie musi się o to martwić, bo podlega temu ubezpieczeniu obowiązkowo. W komfortowej sytuacji są też osoby, które mogą być zgłoszone do tego ubezpieczenia przez rodzinę, np. pracującego na podstawie umowy o pracę małżonka. Czasami jednak takiej możliwości nie ma. Niektórzy rejestrują się wówczas w urzędzie pracy jako bezrobotni i wówczas urząd zgłasza ich do ubezpieczenia. Trzeba jednak pamiętać, że jest to dobre rozwiązanie, gdy nie prowadzi się działalności zarobkowej powodującej utratę statusu bezrobotnego. Gdy natomiast chce się uzyskiwać przychody zapewniające utrzymanie, np. z umowy o dzieło, od której nie odprowadza się żadnych składek, warto rozważyć zawarcie umowy z Narodowym Funduszem Zdrowia o dobrowolne ubezpieczenie zdrowotne. Umowę taką może podpisać osoba, która ma miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej. Jej zawarcie poprzedza złożenie wniosku, we właściwym ze względu na miejsce zamieszkania, wojewódzkim oddziale NFZ. Druk wniosku można otrzymać w oddziale NFZ albo pobrać z jego strony internetowej. We wniosku podaje się m.in. dane osobowe, deklaruje miesięczny dochód, składa oświadczenie o przerwie w podleganiu ubezpieczeniu zdrowotnemu, wskazuje datę objęcia dobrowolnym ubezpieczeniem.

 

Piotr. P. prowadzący własną firmę jest zmuszony na pół roku zawiesić jej prowadzenie.  Prawo do korzystania ze świadczeń z ubezpieczenia zdrowotnego z tytułu prowadzonej działalności ustanie po upływie 30 dni od zawieszenia. Z uwagi, że Piotr P. nie będzie miał tytułu do obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego to jeśli będzie mieszkał na terenie RP możliwe będzie zawarcie umowy dobrowolnego ubezpieczenia z NFZ.
 

Umowa o dobrowolne ubezpieczenie zdrowotne zawierana jest na czas nieokreślony.
 

Zmienna minimalna składka
 

Zawarcie umowy o dobrowolne ubezpieczenie zdrowotne wiąże się koniecznością poniesienia określonych kosztów. Przede wszystkim trzeba co miesiąc opłacać składkę. Wynosi ona  9% podstawy wymiaru. Podstawę tę stanowi kwota deklarowanego miesięcznego dochodu. Nie może być ona jednak niższa od kwoty odpowiadającej przeciętnemu miesięcznemu. Chodzi o przeciętne miesięczne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw z poprzedniego kwartału, włącznie z wypłatami z zysku, ogłaszane co kwartał przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w Monitorze Polskim.

Należy zatem pamiętać, że wysokość minimalnej składki zmienia się co kwartał w związku ze zmianą przeciętnego wynagrodzenia, od którego jest naliczana.  Informację o kwocie minimalnej wpłaty można uzyskać m.in.  w oddziale wojewódzkim NFZ, czy sprawdzić na stronie internetowej Funduszu.

Z uwagi, że przeciętne miesięczne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw, włącznie z wypłatami z zysku w III kwartale 2014 r. wyniosło 3 939,22 zł składka na ubezpieczenie zdrowotne za miesiące: październik, listopad, grudzień 2014 r. wynosi miesięcznie nie mniej niż 354,53 zł.

Składka za każdy miesiąc kalendarzowy opłacana jest w terminie do 15. dnia następnego miesiąca za miesiąc poprzedni, czyli np. za grudzień 2014 roku do 15 stycznia 2015 roku.

 

 

 

 

 

Trzeba pamiętać, że składka zdrowotna jest miesięczna i niepodzielna. Zatem nawet wówczas, gdy przystąpienie do ubezpieczenia zdrowotnego następuje w trakcie miesiąca nie można jej proporcjonalnie obniżyć. Musi być naliczona oraz opłacona w pełnej wysokości - od pełnej podstawy wymiaru.

 

 

Tomasz T. przebywa na urlopie bezpłatnym udzielonym na pół roku. Z uwagi, że nie mógł być w tym czasie zgłoszony do ubezpieczenia zdrowotnego przez członka rodziny zawarł umowę z NFZ. Przystąpił do dobrowolnego ubezpieczenia zdrowotnego od 15 grudnia 2014 r. Za grudzień musiał opłacić składkę od podstawy wynoszącej co najmniej 3 939,22 zł. Zatem minimalna składka, którą należało opłacić do 15 stycznia 2015 r. wyniosła 354,53 zł.
 

 

Wniesienie opłaty dodatkowej
 

Czasami comiesięczne opłacanie składek to nie jedyny koszt związany z przystąpieniem do dobrowolnego ubezpieczenia zdrowotnego. Może się bowiem okazać, że warunkiem zawarcia umowy z NFZ będzie uiszczenie opłaty dodatkowej. Jej wysokość jest uzależniona od okresu przerwy w podleganiu ubezpieczeniu. Jest ona tym wyższa im dłuższy czas osoba wnioskująca nie była objęta ubezpieczeniem zdrowotnym (patrz: tabela). Opłata ta nie dotyczy tylko osób, których przerwa w ubezpieczeniu zdrowotnym była krótsza niż 3 miesiące. 

 
 

 

 

 

Aby ustalić wysokość opłaty występujący z wnioskiem o objęcie dobrowolnym ubezpieczeniem zdrowotnym musi przedstawić dokument poświadczający ostatni okres ubezpieczenia. Może to być np. zaświadczenie zakładu pracy o opłacaniu składek na ubezpieczenie zdrowotne,  decyzja o utracie statusu osoby bezrobotnej.

 

 

 

 

Ważne !

Opłata dodatkowa wnoszona jest przed podpisaniem umowy na numer konta oddziału wojewódzkiego NFZ podany na druku umowy.

 

 

 

 

Z ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych wprost wynika, że w uzasadnionych przypadkach, na wniosek osoby ubezpieczającej się NFZ może odstąpić od pobrania opłaty dodatkowej lub rozłożyć ją na raty miesięczne (maksymalnie na 12 rat). Osoba występująca z takim wnioskiem (formularz jest opracowany przez NFZ i do pobrania w oddziale albo ze strony internetowej) musi w nim uzasadnić swoją prośbę. Gdy wnosi o odstąpienie od pobrania opłaty powinna podać informacje o swojej sytuacji materialnej i zdrowotnej, warunkach rodzinnych a także podać inne okoliczności wskazujące  na trudną sytuację życiową. Do wniosku należy dołączyć dokumenty potwierdzające te wyjaśnienia.

W przypadku wystąpienia o odstąpienie od wniesienia dodatkowej opłaty można we wniosku  zaznaczyć, że w razie nieuwzględnienia tej prośby wnosi się  o rozłożenie wymaganej opłaty na raty miesięczne. Maksymalna liczba rat zależna od wysokości opłaty określona jest w instrukcji  w sprawie trybu i zasad rozkładania na raty miesięczne lub zwalniania z opłaty, obowiązującej przy zawieraniu umów objęcia dobrowolnym ubezpieczeniem zdrowotnym (stanowiącej załącznik do zarządzenia nr 52/2013/DSS z 19 września 2013 r. Prezesa NFZ). Z instrukcji tej wynika, że o rozłożenie opłaty na raty nie może wystąpić osoba,  której przerwa w ubezpieczeniu zdrowotnym i opłacaniu składek wynosi nieprzerwanie od 3 miesięcy do roku. Taka osoba jeśli nie uzyska decyzji o odstąpieniu od pobrania opłaty musi ją wnieść w całości.

 
 

 

Tryb postępowania
 

Wniosek się o wyrażenie zgody na odstąpienie od wniesienia opłaty bądź rozłożenia jej na raty miesięczne składa się pracownikowi wydziału spraw ubezpieczonych oddziału wojewódzkiego NFZ.

Jeśli wniosek zostanie złożony w delegaturze oddziału wojewódzkiego NFZ jest on niezwłocznie przekazywany do wydziału spraw ubezpieczonych. Następnie po stwierdzeniu jego zasadności i kompletności opiniuje go   naczelnik wydziału i kieruje je do dyrektora oddziału wojewódzkiego lub upoważnionego zastępcy. Wnioskodawca otrzymuje decyzję w formie pisemnej. Zapis w tej kwestii znajduje się też w umowie  dobrowolnego ubezpieczenia.  

 

 
 

Zgłoszenie członków rodziny
 

Osoba, która przystępuje do dobrowolnego ubezpieczenia zdrowotnego  ma obowiązek zgłosić do niego członków swojej rodziny niepodlegających obowiązkowi tego ubezpieczenia z innego tytułu. Zgłoszenie to nie wiąże się z poniesieniem dodatkowych kosztów, czyli koniecznością odprowadzania dodatkowej składki.

Członkami rodziny podlegającymi zgłoszeniu są:

·         dziecko własne, dziecko małżonka, dziecko przysposobione, wnuk albo dziecko obce, dla którego ustanowiono opiekę albo dziecko obce w ramach rodziny zastępczej lub rodzinnego domu dziecka, do ukończenia przez nie 18 lat, a jeżeli uczy się dalej w szkole, zakładzie kształcenia nauczycieli, uczelni lub jednostce naukowej prowadzącej studia doktoranckie - do ukończenia 26 lat, natomiast jeżeli posiada orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności lub inne traktowane na równi - bez ograniczenia wieku,

·         małżonek,

·         wstępni (np. rodzice) pozostający z ubezpieczonym we wspólnym gospodarstwie domowym.

Zgłoszenie członka rodziny do ubezpieczenia powinno nastąpić  w terminie 7 dni od dnia określonego w umowie lub od dnia zaistnienia okoliczności powodujących taką konieczność.

 

 

 

 

 
 

Konieczne złożenie dokumentów w ZUS
 

Zawarcie umowy z NFZ to nie koniec formalności. Konieczna jest także wizyta jednostce terenowej Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, właściwej ze względu na miejsce zamieszkania. Podpisujący umowę z NFZ musi bowiem złożyć druk ZUS ZZA (Zgłoszenie do ubezpieczenia zdrowotnego). Jeśli zgłasza do ubezpieczenia członków swojej rodziny musi także wypełnić druk ZUS ZCNA (Zgłoszenie danych o członkach rodziny dla celów ubezpieczenia zdrowotnego). Te formularze stanowią integralną część umowy.

 
 

 

Dowodem dobrowolnego ubezpieczenia zdrowotnego jest egzemplarz umowy z NFZ wraz z drukiem ZUS ZZA i dowodem opłacenia składki za ostatni miesiąc. Natomiast dla zgłoszonych członków rodziny - egzemplarz umowy, druk  ZUS ZCNA oraz dowód opłacenia przez osobę ubezpieczoną składki za ostatni miesiąc.
 

Oprócz obowiązków zgłoszeniowych w ZUS na ubezpieczonym dobrowolnie ciążą także obowiązki rozliczeniowe. Za każdy miesiąc trzeba bowiem złożyć deklarację rozliczeniową ZUS DRA, w której wykazuje należną składkę na ubezpieczenie zdrowotne. Deklaracja powinna być złożona do 15 dnia danego miesiąca za miesiąc poprzedni.

 

 

Rozwiązanie umowy
 

Objęcie dobrowolnym ubezpieczeniem zdrowotnym następuje z dniem określonym w umowie zawartej z NFZ  a ustaje z dniem rozwiązania tej umowy, albo po upływie miesiąca nieprzerwanej zaległości w opłacaniu składek.

 

Joanna K. została od stycznia 2014 roku objęta dobrowolnym ubezpieczeniem zdrowotnym. Terminowo opłacała składki za okres od stycznia do października 2014 r. Nie opłaciła ich za listopad. Składka za listopad powinna być opłacona do 15 grudnia. Zatem od 16 grudnia 2014 r. powstała zaległość. Miesiąc nieprzerwanej zaległości upływa 16 stycznia 2015 roku i dlatego od 17 stycznia Joanna K. nie podlega ubezpieczeniu zdrowotnemu. Z tą datą powinno nastąpić jej wyrejestrowanie.  
 

 

 

Ubezpieczający się może rozwiązać umowę poprzez pisemne poinformowanie NFZ o rezygnacji z dobrowolnego ubezpieczenia. Jednakże nie jest to możliwe z datą wsteczną.

Dobrowolne ubezpieczenie zdrowotne wygasa również w przypadku objęcia danej osoby obowiązkowym ubezpieczeniem zdrowotnym, czy też z  chwilą przeniesienia miejsca zamieszkania ubezpieczającego się poza granice Polski.

 

 

NFZ na swojej stronie internetowej podkreśla, że rozwiązanie umowy lub jej wygaśnięcie nie powoduje anulowania obowiązku wpłacenia składek należnych za okres, w którym umowa obowiązywała.

 

 

Monika Wojciechwska
 

art. 5 pkt 3, art. 66 ust. 1 pkt 24, art. 68, art. 79, art. 85 ust. 6  ustawy z  27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (t.j. Dz.U. z 2008 r. nr 164, poz. 1027 ze zm.).